การคลาน

การคลาน
     การคลาน  เป็นมารยาทที่ปฏิบัติเวลานั่งอยู่กับพื้นแล้วต้องเคลื่อนที่ไปปฏิบัติกิจธุระต่างๆ  มีแบบปฏิบัติดังนี้
     ๑  การคลานลงมือ  ใช้ในกรณีไม่ได้ถือของ  โดยเริ่มจากนั่งคุกเข่าตัวตรงโน้มตัวลง  เอามือจรดพื้น  ฝ่ามือติดพื้น  นิ้วติดกัน  ปลายนิ้วชี้ไปข้างหน้า  ปลายเท้าตั้งคลานโดยสืบเข่าและมือไปข้างหน้าสลับข้างกัน  อย่าให้ส่วนหลังโค้ง
และอย่าให้หลังย้อยต่ำ  ซึ่งจะทำให้สะโพกยก  คลานตรงๆ  อย่าส่ายสะโพก  คลานให้ระยะห่างของมือและเท้าเท่ากัน
ตลอดทาง  อย่าให้มือชิดกัน  ให้ห่างกันเท่ากับระยะช่วงไหล่  อย่าก้มหน้า



     ๒  การคลานยกของ  ถ้ายกของหรือถือของคลานจะต้องคลานในแบบยกของที่เรียกง่ายๆ ว่า  “คลานโขยก”
ยกของมือเดียวคลานแบบหนึ่ง  สองมือคลานอีกแบบหนึ่ง  การยกของคลานสำหรับผู้หญิง  ถ้าเป็นของเล็กยกมือเดียว
ถ้าเป็นของใหญ่ยกสองมือ  แต่สำหรับผู้ชายคลานยกของ  ไม่ว่าของที่ยกจะเป็นของใหญ่หรือของเล็กจะต้องยก
สองมือเสมอ  โดยปฏิบัติ  ดังนี้

การคลานลงมือ  ผ่านพระสงฆ์หรือผู้ใหญ่
       การคลานลงมือ  ผ่านพระสงฆ์หรือผู้ใหญ่

       ๑.  คลานยกของมือเดียว (สำหรับผู้หญิง)
             ๑.๑  ถือของด้วยมือขวา วางของบนฝ่ามือ แขนขวาเชิญตั้งฉากกับลำตัว
             ๑.๒  ก้าวเข่าไปข้างหน้า  พร้อมกับลากขาอีกข้างหนึ่งตามไป
             ๑.๓  มือซ้ายแตะพื้นอย่างหย่งมือ คือ ปลายนิ้วจรดพื้น  ฝ่ามือพ้นพื้น
             ๑.๔  เมื่อเข่าทั้งสองเสมอกันแล้ว  ลดเข่าลงพร้อมกัน
             ๑.๕  ปลายเท้าหรือปลายรองเท้าต้องตั้งอยู่เสมอ
             ๑.๖  ตัวตรง  หน้าตรง
             ๑.๗  ทำสม่ำเสมอตลอดระยะทางไม่หยุดชะงักเป็นตอน ๆ  ถ้าจะถอยหลังก็คลานรวมถอยหลังไปเหมือนเดินเข่า

      ๒.  คลานยกของสองมือ
      แบบชาย คลานเหมือนคลานเช่นในการแสดงโขน  ละคร
           ๑.๑  ถือของสองมือในระดับหน้าท้อง  แขนตั้งฉาก  ไม่กางศอก
           ๑.๒  นั่งคุกเข่า
           ๑.๓  ยกเข่าไปข้างหน้า ตัวเฉียง พร้อมกับวาดเท้าอีกข้างหนึ่งไปหาเท้าของเข่าที่ยกไป
           ๑.๔  ปลายเท้าตั้ง
           ๑.๕  ทำเช่นนี้สลับข้างกันไป
           ๑.๖  ระหว่างคลานลำตัวตั้งตรง  ค่อนข้างยกอก

      ๓.  คลานถอยหลัง ยกเท้าข้างหนึ่ง
           ๑.๑  วางเท้าอีกข้างหนึ่งตามไปวางข้างเท้าของขาที่ยกไป
           ๑.๒  ทำสลับกันไป
      แบบหญิง ถือของสองมือ
           ๑.๑  ยกเข่าข้างหนึ่งตั้ง
           ๑.๒  ลากขาอีกข้างหนึ่งตาม
           ๑.๓  เมื่อเข่าเสมอกันลดลงพร้อมกัน  ให้เข่าที่ตั้งถึงพื้นเข่าของเขาที่ลากมาอยู่สูงกว่าพื้นเล็กน้อย
           ๑.๔  ยกเข่าข้างที่ไม่จรดพื้นไปข้างหน้า แล้วลากของเข่าที่จรดพื้นตามไป  แล้วทำเช่นข้างต้น  ทำอย่างนี้สลับกันไป
                และสม่ำเสมอไม่หยุดชะงักเป็นตอน ๆ (กรมการศาสนา, ๒๕๔๕, หน้า ๒๐๙ – ๒๑๗)