มารยาทชาวพุทธ

มารยาทชาวพุทธ  หมายถึง  กิริยาวาจาของผู้ที่ นับถือพระพุทธศาสนาที่ถือว่าเรียบร้อยซึ่งพระพุทธศาสนามีหลักคำสอนเพื่อ ฝึกหัดกิริยามารยาทของชาวพุทธให้มีความงดงาม  และเป็นที่ประทับใจแก่ผู้พบเห็น  เช่นมารยาทเกี่ยวกับการปฏิบัติตนต่อพระสงฆ์ เป็นต้น


๑) การเข้าพบพระสงฆ์
 ๑)  ข้อปฏิบัติก่อนเข้าพบพระสงฆ์
          เนื่องจากพระสงฆ์ดำเนินชีวิตตามหลักพระธรรมวินัยอาจมีข้อห้ามบางอย่างที่เราไม่ทราบ  ดังนั้น  ก่อนเข้าพบพระสงฆ์ควรติดต่อสอบถามข้อปฏิบัติ  และควรแจ้งความประสงฆ์ขออนุญาตเข้าพบท่านก่อนทุกครั้ง  เมื่อท่านอนุญาตจึงจะเข้าพบได้
 ๒)  ข้อปฏิบัติเมื่อถึงที่อยู่ของพระสงฆ์
          เมื่อไปถึงวัดหรือสถานที่ที่ได้นัดหมายท่านไว้  ควรคุกเข่ากราบเบญจางคประดิษฐ์  หากสถานที่นั้นมีโต๊ะหมู่บูชาประดิษฐานพระพุทธรูป  ให้กราบพระพุทธรูปก่อนแล้วค่อยกราบพระสงฆ์  เสร็จแล้วนั่งพับเพียบเก็บเท้าให้เรียบร้อย  และไม่นั่งเสมอพระสงฆ์
 ๓)  ข้อปฏิบัติขณะสนทนากับพระสงฆ์
          ควรใช้คำพูดให้ถูกต้องเหมาะสมตามฐานะ  หากเป็นการสนทนากับพระเถระผู้ใหญ่  ควรประนมมือพูดและรับคำพูดของท่านทุกครั้ง  พูดคุยเฉพาะกิจธุระสำคัญ
 ๔)  ข้อปฏิบัติเกี่ยวกับการเดินทางของพระสงฆ์
          การเดินสวนทางกับพระสงฆ์ควรหลีกทางด้านขวามือของเรา  หรือด้านซ้ายของพระสงฆ์  เมื่อท่านเดินมาถึงตรงหน้าควรน้อมตัวลงไหว้และรอจนกว่าท่านจะเดินผ่านเลยไป  จึงเดินต่อไปตามปกติ

๒)  การแสดงความเคารพพระรัตนตรัย
 ๑)  การประนมมือ  หรือที่เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า  อัญชลี  เป็ฯการกระพุ่มมือทั้งสองประนมโดยใช้ผฝ่ามือประกบกัน  ให้ฝ่ามือทั้งสองชิดกันตั้งไว้ระหว่างอก  นิ้วมือทั้งสิบชิดกัน  ไม่เหยียดตรงข้างหน้า  แขนทั้งสองกางออกจากลำตัวพอสมควร  เงยหน้ามองต่อสิ่งที่เคารพ  ลำตัวตรง  หหลังไม่งอหรือน้อม
 ๒)  การไหว้  หรือที่เรียกว่า  วันทา  คือ  การกระพุ่มมือประนมขึ้นจรดหน้าผาก  พร้อมกับก้มศรีษะเล็กน้อย  หัวแม่มืออยู่ระหว่างคิ้ว  ปลายนิ้วจรดหน้าผาก  ไหว้แล้วลดมือลง

 ๓)  การกราบ  หรือที่เรียกว่า  อภิวาท  คือ  การหมอบลงกับพื้นพร้อมกับกระพุ่มมือหรือประนมมือ  อันเป็นกิริยาการแสดงความเคารพอ่อนน้อมถ่อมตนอย่างสูงสุด  การกราบพระรัตนตรัยใช้วิธีการกราบที่พร้อมด้วยองค์  ๕  หรือ  เบญจางคประดิษฐ์  อันประกอบด้วย  เข่า  ๒  มือ  ๒  หน้าผาก  ๑  จรดพื้น  สำหรับผู้ชายนิยมนั่งคุกเข่า   ผู้หญิงนั่งปลายเท้าจรดพื้น  นั่งทับส้นเท้า

๓)  การฟังพระธรรมเทศนา
 การฟังพระธรรมเทศนาในวาระต่างๆ  ผู้ฟังควรตั้งใจน้อมจิตไปตามกระแสธรรมที่กำลังฟังเพื่อจะได้ทราบในหลักธรรมที่พระสงฆ์กำลังเทศน์  และควรประนมมือขึ้น  เพื่อแสดงความเคารพต่อพระธรรมและพระสงฆ์  ถ้าจำเป็นต้องลุกขึ้นในขณะฟังธรรมควรยกมือไหว้ก่อนลุกขึ้นแล้วค่อยเดินออกไป

๔)  การฟังเจริญพระพุทธมนต์
 การเจริญพระพุทธมนต์  คือ  การสวดพระสูตร หรือพระปริตร อันเป็นคำสอนของพระพุทธเจ้า  แนวความคิดเรื่องการสวดพระพุทธมนต์  นอกจากจะเป็นพุทธานุสติแล้ว  ยังเชื่ออีกว่าสามารถป้องกันภยันตรายต่างๆ  ที่จะเกิดขึ้นด้วย ด้วยเหตุนี้  การเจริญพระพุทธมนต์จึงเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า การเจริญพระปริตร หรือสวดพระปริตร
 แล้วฟังพระสงฆ์สวดเจริญพระพุทธมนต์ในงานพิธีกรรมต่างๆ  ควรแสดงความเคารพโดยการประนมมือและตั้งใจฟังอย่างสงบ  ไม่พูดคุยหรือแสดงกิริยาอาการไม่เรียบร้อย

๕)  การฟังสวดพระอภิธรรม
 การไปร่วมงานศพควรแต่งตัวให้เกียรติแก่เจ้าภาพ  ด้วยการใส่ชุดขาวดำ  ไม่ควรแต่งกายด้วยเสื้อผ้าสีฉูดฉาด  เมื่อถึงเวลาพระสงฆ์สวดพระอภิธรรม  ควรประนมมือตั้งใจฟัง  ระลึกตามด้วยมรณานุสสติ  ไม่ควรพูดคุย  หยอกล้อ  หรือส่งเสียงดังในระหว่างที่พระสงฆ์สวดพระอภิธรรมอยู่

๖) มารยาทในการใส่บาตร
๑.ควรตื่นแต่เช้ามารอใส่บาตร
๒. เมื่อพระสงฆ์เดินมาใกล้จะถึงให้นั่งหย่งยกขันขึ้นเสมอหน้าผากพร้อมอธิษฐาน
ว่า "ขอให้ทานนี้นำมาซึ่งความสิ้นกิเลสเถิด "
๓. ลุกขึ้นยืนและถอดรองเท้าใช้มือขวาตักข้าวใส่ให้ตรงบาตรพร้อมใส่กับข้าว ถ้าอาหารที่จะใส่บาตรจัดเป็นถุงก็วางถุงใส่บาตรอย่างบรรจง
๔. ควรทำด้ายความนอบน้อมและความเคารพ
๕.อย่าชวนพระสนทนา
๖.เมื่อใส่บาตรเสร็จแล้ว วางขันใว้ข้างตัวแล้วนั่งกระหย่งยกมือไหว้พระ เมื่อพระสงเดินผ่านไปแล้วจึงลุกขึ้นเป็นอันเสร็จ





๗) มารยาทที่พึงแสดงต่อสถานที่อันควรสักการะ
     สถานที่อันควรสักการะ เช่น ศาสนสถาน วัด โบสถ์ซึ่งควรปฏิบัติดังนี้
๑. แต่งกายให้สุภาพเรียบร้อย
๒. ถอดหมวก ถอดรองเท้าลดร่มลง
๓. ไม่แแสดงอาการเหยียบย่ำดูหมิ่น
๔. ไม่พูดจาลบหลู่ เหยียดหยามหยาบคาย
๕. ไม่ส่งเสียงดังและทำความเดือดร้อนให้แก่ผู้อื่น
๖.ไม่กล่าวคำทำนองไม่เชื่อหรือไม่ศรัทธาต่อสถานศักดิ์สิทธิ์นั้น                                                             ๗.ทำใจให้เป็นกลาง
๘. ปฏิบัติตามธรรมเนียมที่เขาปฏิบัติกัน
๙.อย่าทำอะไรที่เป็นการทำลายน้ำใจกัน

๘)การปฏิสันถาร
การปฏิสันถารหมายถึง การต้อนรับแขกผู้มาเยือน อาจทำได้หลายวิธี คือ ปฏิสันถารด้วยวาจาด้วยการให้ที่พักอาศัย และการแสดงน้ำใจต่อกัน เมื่อมีแขกมาบ้านเราต้องรู้จักปฏิบัติตนว่า จะพูดอย่างไร กับบุคคลวัยใด ฐานะใดจะใช้สรรพนามแทนตัวเราและแขกอย่างไร ต้องรู้จักเลือกให้ถูกแต่อะไรก็ไม่เท่ากับการยิ้มแย้มแจ่มใส โดยแสดงให้เห็นว่าเรายินดีและเต็มใจให้การต้อนรับ


คำถาม   การแสดงความเคารพพระรัตนตรัยการประนมมือขึ้นระหว่างอก สามารถเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า

ก อภิวาท                ข วันทา                  ค อัญชลี               ง ถูกทุกข้อ